Dowiedz się, dlaczego przytulanie odgrywa kluczową rolę w budowaniu poczucia bezpieczeństwa oraz jak brak bliskości wpływa na kształtowanie się psychiki dziecka.
Czy zastanawialiście się kiedyś, dlaczego niektórym ludziom tak trudno jest okazywać bliskość fizyczną, nawet w relacjach rodzinnych? Często dorosłe już dzieci czują dyskomfort na samą myśl o przytuleniu się do rodzica. Przyczyną może być system rozpoznawania potencjalnego zagrożenia w ludzkim umyśle. Kiedy brakuje wzorców bezpiecznego kontaktu to wtedy organizm reaguje lękiem. Wzbudza to poczucie niezgodności: skoro umysł nie ma „zakodowanej” umiejętności bliskości, postrzega ją jako sytuację potencjalnie zagrażającą.
Przez ostatnie kilka dziesięcioleci przeprowadzono setki eskperymentów potwierdzających ewolucyjną historię potrzeby bliskości. Dostępność figury przywiązania jest kluczowa na prawidłowego rozwoju młodych większości ssaków u których występuje okres pourodzeniowej bezradności. Wyniki większości badań prowadzą do konkluzji, że zaburzenie zaopiekowania prowadzi do pobudzenia nadwrażliwości na zagrożenie.
Ten ewolucyjny przekaz powoduje że również dla niemowląt i małych dzieci fizyczny i emocjonalny z ciałem matki (Przytulanie) jest również synonimem bezpieczeństwa. U większych dzieci i dorosłych przeradza się w oznakę akceptacji i przynależności. W teorii przywiązania Johna Bowlby’ego czytamy, że psychika dziecka rozwija się w kontekście relacji z główną figurą przywiązania (najczęściej mamą), od której oczekuje wsparcia i ochrony w trudnych sytuacjach.
W wielu współczesnych społecznościach obserwujemy proces „oziębiania” relacji. Dla umysłu dziecka deficyt bliskości staje się normą, co prowadzi do zapisu chłodnej relacji jako wzorca zachowania. Tymczasem w społecznościach tradycyjnych i plemiennych, gdzie rodzice są z dziećmi blisko fizycznie przez większość dnia, nie występują problemy z okazywaniem czułości czy wyrażaniem emocji. W tych społecznościach nie występują dzieci z WWA czy ADHD, praktycznie nie spotykane są powszechne w naszej kulturze problemy pscyhiczne i emocjonalne.
Efektem dsfunkcjynych wzorców kulturowych, całkowicie niekompatybilnych z ewolucyjnymi potrzebami dzieci jest międzypokoleniowa trauma, która przejawia się brakiem umiejętności wyrażania bliskości, zwłaszcza w dorosłym życiu.
Jedynym sposobem na przerwanie tego mechanizmu jest świadome i konsekwentne obdarzanie dziecka wsparciem fizycznym i emocjonalnym (np. przytulaniem) zawsze, kiedy tego potrzebuje.
Warto pamiętać, że dzieci uczą się poprzez doświadczanie oraz obserwację. Dlatego powinniśmy nie tylko dawać im jak nawięcej bliskości ale również pokazywać, że sami między dorosłymi (rodzicami) potrafimy okazywać sobie czułość i bliskość.
Kiedy dziecko rozpoznaje zagrożenie, umysł stara się przywrócić stan bezpieczeństwa. Intensywność reakcji jest proporcjonalna do poziomu poczucia zagrożenia. Mogą to być:
We wszystkich tych przypadkach kluczowa jest regulacja emocjonalna. Dziecko, czując się zagrożone, wchodzi w fazę lękową i potrzebuje zewnętrznego źródła spokoju. Najsilniejszym jest główna figura przywiązania (najczęściej mama), chociaż z czasem dziecko może ją zastępować kocykiem, przytulanką czy innym przedmiotem kojarzącym się z bezpieczeństwem.
Przez wiele lat sądzono, że w sytuacjach wywołujących stan zagrożenia zarządzanie strachem odbywa się głównie w ciałach migdałowatych. Najnowsze badania pokazują jednak, że pamięć o zagrożeniach jest również kodowana w korze czuciowej. Oznacza to, że dotyk (przytulanie, głaskanie) stanowi kluczowy element w przeciwdziałaniu nadwrażliwości na zagrożenia.
„Samo powiedzenie dziecku: ‘Jestem obok – możesz czuć się bezpiecznie’ często nie wystarcza. Konieczny jest ciepły, szczery kontakt fizyczny.”
Jeśli widzimy, że dziecko jest zestresowane, najlepszym sposobem na przywrócenie równowagi jest przytulenie przez rodzica lub inną bliską osobę. Co jednak zrobić, gdy w nas samych budzi się złość lub irytacja? Warto pamiętać, że dziecko „marudzące” potrzebuje zrozumienia i wyciszenia, a nie dodatkowego napięcia. Pomóc może sięgnięcie po zasoby wyrozumiałości i współczucia.
Kształt psychiki dziecka zależy w ogromnym stopniu od:
Dzieci nie „wyrastają” z deficytów emocjonalnych. Zostają z nimi przez całe życie, co łatwo dostrzec, analizując własne doświadczenia z dzieciństwa. W dorosłym życiu często reprodukujemy wzorce wyniesione z rodziny. Dlatego tak ważne jest świadome pielęgnowanie bliskości r i empatyczna komunikacja w relacjach z dziećmi.
Przytulanie i dotyk to kluczowe elementy budowania zdrowej więzi emocjonalnej z dzieckiem. Brak tych aspektów w dzieciństwie może prowadzić do trudności w nawiązywaniu relacji i wyrażaniu uczuć w dorosłym życiu.Aby przerwać łańcuch międzypokoleniowej traumy, niezbędnie jest proste i konsekwentne działanie: okazywanie bliskości zawsze, kiedy dziecko tego potrzebuje.
To właśnie fizyczna i emocjonalna bliskość stanowi najskuteczniejszą tarczę przed lękiem i niepokojem wynikającymi z codziennych wyzwań.
Pamiętaj, że Twoje działania dziś kształtują przyszłość dziecka. Nie bój się okazywać czułości i zrozumienia – to inwestycja w szczęśliwe, pewne siebie i zdrowe emocjonalnie pokolenie.
Waldemar Lipiński
Metoda świadomej sprawczości
Przypisy;
