Zapewne u wielu z Was pojawi się myśl obrazowana skrótem „wtf”. Co za krótkie odstępy między urodzeniami i co za zagrożenie dla rodziny i rozwoju dziecka?
I wcale nie dziwię się Waszym reakcjom. Znaczna część przekazu medialnego i społecznego przeczy koncepcji istnienia zbyt krótkich odstępów między urodzeniami. Jak również kwestionuje potencjał negatywnego wpływu na zdrowie członków rodziny. Szybkie rodzenie kolejnego dziecka jest nawet promowane przez wzorce społeczne.
- kobieta nie będzie musiała po raz kolejny wchodzić w przysłowiowe pieluchy
- dzieci będą mogły bawić się w te same zabawy, będą jak rówieśnicy
- jest też czynnik ekonomiczny – ubranka, zabawki, itd., nie trzeba kupować dwa razy
W ostatnich dziesięcioleciach pojawił się jeszcze jeden ważny powód skracania odstępów między urodzeniami – CZAS. Decydując się na pierwszą ciążę grubo po 30ste, kobieta zbliża się do krytycznego okresu. A wtedy dyskusja o utrzymaniu bezpiecznego dla matki i dziecka odstępu między urodzeniami jest nieadekwatna do sytuacji.
Ten zestaw czynników społeczno-kulturowych prowadzi skracania odstępów między ciążami.
Zapewne pod dyskusję można poddać słowo „szybkie” lub słowo „skracanie”.
W obu przypadkach musimy odnieść się do szerszej perspektywy niż tylko zalecenia ginekologów z WHO, według których wystarczy odstęp między ciążami powinien być w granicach 18 miesięcy.
Tą dodatkową perspektywą są mn. badania antropologiczne, neurobiologiczne oraz etologiczne.
Z badań tych wychodzi obraz spójnego ewolucyjnie odstępu trwającego około 4 - 5 lat. W neurobiologii jest koncept nazwany zewnętrznym płodem. I ten okres pokrywa się z typowym w kulturach pierwotnych odstępem między urodzenia.
Bazując na tej wiedzy można potwierdzić, że obecne odstępy między kolejnymi urodzeniami są zbyt krótkie.
Ostatnie dwa trzy dziesięciolecia przyniosły dużo wiedzy na temat psychofizycznego rozwoju człowieka. Skończyło się podejście, według którego za kształt psychiki człowieka odpowiada przypadkowy zestaw genów otrzymanych od rodziców. Zaczynamy coraz lepiej uświadamiać sobie, że to środowisko kształtuje ekspresję genów. A najważniejszym środowiskiem dziecka jest jego rodzina. Stado, w którym przyszło mu rozwijać się.
Tym samym coraz więcej naukowców kieruje swoje zainteresowanie na temat wpływu środowiska rodzinnego na fizyczne i psychiczne zdrowie członków rodziny. Jak również na relacje między nimi. W związku z tym pojawiają się kolejne badania próbujące ustalić jaki jest wpływ odstępów między kolejnymi ciążami na strukturę rodziny, rozwój dziecka oraz stan psychiczny jej członków.
Poniżej zamieszczam kilka badań biorących pod lupę temat wpływ odstępów między urodzeniami na rozwój dziecka i relacje między rodzicami.
Systematyczny przegląd przeprowadzony przez Dhamrait i współpracowników w 2022 roku dostarcza istotnych informacji na temat wpływu krótkich odstępów między urodzeniami na rozwój wczesnodziecięcy. Badanie to, skupiając się na krajach wysokorozwiniętych, bada szeroki zakres aspektów rozwojowych dzieci, w tym rozwój mowy i umiejętności społecznych. Wyniki wskazują, że krótkie odstępy między urodzeniami mogą prowadzić do opóźnień w rozwoju mowy, co jest kluczowym elementem wczesnej edukacji i interakcji społecznych. Ponadto, badanie podkreśla, że te krótkie odstępy mogą również wpływać na rozwój umiejętności społecznych. Niezbędnych dla zdrowego rozwoju emocjonalnego i zdolności do nawiązywania relacji z rówieśnikami. Te odkrycia rzucają światło na znaczenie odpowiedniego planowania rodziny. Podkreślają, że krótkie odstępy między urodzeniami mogą mieć długotrwałe konsekwencje dla zdrowia i rozwoju dziecka.
W 2021 roku Dhamrait i współpracownicy przeprowadzili badanie skupiające się na wpływie odstępów między ciążami na rozwój dziecka w wieku 5 lat. To badanie dostarcza cennych wglądów w długoterminowe skutki krótkich odstępów między ciążami. Wyniki wskazują, że krótkie odstępy między ciążami mogą mieć negatywny wpływ na rozwój emocjonalny i poznawczy dziecka. W wieku 5 lat dzieci zaczynają uczęszczać do przedszkola i rozpoczynają formalną edukację. Ich zdolności emocjonalne i poznawcze są kluczowe dla sukcesu edukacyjnego i zdrowego rozwoju społecznego. Badanie to podkreśla, że krótkie odstępy między ciążami mogą prowadzić do trudności w adaptacji społecznej. Jak również problemów z koncentracją oraz opóźnień w rozwoju poznawczym. Te odkrycia są szczególnie ważne dla rodziców i opiekunów, ponieważ wskazują na potrzebę świadomego planowania rodziny. Dzięki temu rodzice mogą zapewnić dzieciom najlepsze warunki do zdrowego rozwoju.
Badanie przeprowadzone przez Berga i współpracowników w 2019 roku rzuca nowe światło na związek między krótkimi odstępami między urodzeniami a stabilnością małżeńską. Wyniki tego badania wskazują, że krótsze odstępy między urodzeniami są związane ze zwiększonym ryzykiem rozwodu rodziców. To odkrycie ma istotne implikacje zarówno dla planowania rodziny, jak i dla zrozumienia dynamiki rodzinnej.
W badaniu tym analizowano dane z szerokiej populacji, biorąc pod uwagę różne czynniki, takie jak wiek rodziców, ich status socjoekonomiczny oraz inne zmienne, które mogłyby wpływać na stabilność związku. Wyniki wykazały, że rodziny z krótszymi odstępami między urodzeniami częściej doświadczały rozwodów w porównaniu z rodzinami, gdzie odstępy były dłuższe.
Jedną z możliwych przyczyn tego zjawiska może być zwiększona presja i stres, jakie niesie ze sobą wychowywanie dwójki małych dzieci jednocześnie. Opieka nad kilkoma małymi dziećmi może być wyzwaniem zarówno pod względem fizycznym, jak i emocjonalnym, co może prowadzić do konfliktów i napięć w związku. Dodatkowo, krótkie odstępy między urodzeniami mogą ograniczać czas na regenerację fizyczną i emocjonalną matki po porodzie, co również może wpływać na dynamikę relacji małżeńskich.
To odkrycie sugeruje, że szybkie powiększanie rodziny może wywierać znaczną presję na relacje partnerskie. A to z kolei może mieć długotrwałe konsekwencje dla psychiki dziecka. Dzieci, które dorastają w środowisku, gdzie występują konflikty małżeńskie lub doświadczają rozwodu rodziców, mogą być narażone na szereg problemów emocjonalnych i behawioralnych.
Podsumowując, badanie to podkreśla znaczenie odpowiedniego planowania rodziny oraz potrzebę wsparcia dla rodziców w zarządzaniu wyzwaniami związanymi z wychowywaniem dzieci urodzonych w krótkich odstępach czasu. Zrozumienie i adresowanie tych wyzwań jest kluczowe dla promowania zdrowia i dobrostanu całej rodziny.
Badanie przeprowadzone przez Barclay i Kolk w 2017 roku dostarcza istotnych wglądów w długoterminowe konsekwencje krótkich odstępów między urodzeniami. Skupiając się na aspektach kognitywnych i socjoekonomicznych, badanie to bada, jak szybkie powiększanie rodziny może wpływać na przyszłe życie dzieci.
Wyniki badania wskazują, że dzieci urodzone w krótkich odstępach czasowych mogą doświadczać trudności w rozwoju kognitywnym. To może obejmować opóźnienia w nabywaniu umiejętności językowych, problemy z koncentracją i trudności w nauce. Takie wyzwania w rozwoju kognitywnym mogą mieć długotrwałe skutki, wpływając na sukces edukacyjny i zawodowy w późniejszym życiu.
Badanie to również bada wpływ krótkich odstępów między urodzeniami na aspekty socjoekonomiczne. Wyniki sugerują, że dzieci urodzone w krótkich odstępach mogą mieć mniejsze szanse na osiągnięcie wyższego poziomu edukacji i sukcesu zawodowego. Może to wynikać z ograniczonych zasobów rodzinnych, zarówno finansowych, jak i emocjonalnych, które są dostępne dla każdego dziecka. Rodziny z kilkoma małymi dziećmi mogą mieć trudności z zapewnieniem indywidualnej uwagi i wsparcia, które są kluczowe dla rozwoju dziecka.
Ponadto, badanie to podkreśla, że krótkie odstępy między urodzeniami mogą wpływać na zdolności społeczne dzieci. Dzieci te mogą mieć trudności z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji rówieśniczych, co jest ważnym aspektem rozwoju społecznego. Trudności te mogą prowadzić do problemów behawioralnych i emocjonalnych, które mogą utrudniać adaptację w środowisku szkolnym i społecznym.
Podsumowując, badanie przeprowadzone przez Barclay i Kolk rzuca światło na znaczenie odpowiedniego planowania rodziny. Podkreśla, że krótkie odstępy między urodzeniami mogą mieć długotrwałe i złożone konsekwencje dla rozwoju kognitywnego, socjoekonomicznego i społecznego dzieci. Te odkrycia są kluczowe dla rodziców, opiekunów i decydentów, aby zrozumieć i adresować potrzeby rodzin i dzieci w kontekście planowania rodziny.
Biologiczne mechanizmy zarządzające rozwojem oraz funkcjonowaniem psychiki człowieka powstawały przez miliony lat ewolucji. Każdy kolejny krok w rozwoju mózgu i umysłu człowieka wymaga spełnienia warunków zapisanych w biologicznym systemie. Skrócenie odstępów między urodzeniami zaburza ewolucyjnie ustalony proces rozwoju psychiki dziecka a my nie jesteśmy w stanie zauważyć tego. Dla nas to środowisko jest normą a dla organizmu dziecka jest dysfunkcyjne. I nie mam tu na myśli rodzin biednych czy nawet zagrożonych patologią. Ten problem w równym stopniu dotyczy prawie wszystkich rodzin.
Również konflikty między rodzicami/partnerami są łatwe do wyjaśnienia przy użyciu tych samych ewolucyjnych narzędzi.
W całym tym kontekście trzeba uwzględnić fakt, iż przez 99% historii naszego gatunku żyliśmy we wspólnocie, w której każdy miał zabezpieczony byt. Największym dobrem tej wspólnoty były dzieci. To właśnie dlatego ewolucja wyposażyła nas w takie programy jak altruizm czy silny bodziec opiekuńczy w reakcji na płacz dziecka.
Dopiero ostatnie kilka tysiącleci zaburzyło te ewolucyjne mechanizmy i doprowadziło nas do społecznej struktury w jakiej przychodzi nam żyć.
Warto więc pomyśleć co chcemy ofiarować naszym dzieciom i może wydłużyć odstęp między kolejnymi urodzeniami. Dla ich dobra i dla własnego.
Metoda świadomej sprawczości
Waldemar Lipiński
Linki do badań
DOI 10.3389/fped.2022.851700
https://link.springer.com/article/10.1007/s13524-017-0550-x
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6993964/
https://bmjopen.bmj.com/content/11/3/e045319.abstract
