Ewolucyjna piramida decyzyjna

Każda decyzja podejmowana przez Twój umysł przechodzi przez proces decyzyjny opisany w teorii predykcji. Według tej teorii mózg działa na zasadzie hierarchicznej struktury, w której wyższe poziomy generują przewidywania (hipotezy) na temat sygnałów sensorycznych.
To znaczy, że każda Twoja myśl, decyzja, stan emocjonalny, pragnienie, dążenie czy awersja jest wynikiem procesów przewidywania. W tym celu umysł wykorzystuje zebrane dane oraz posiadane programy ewolucyjne do stworzenia hipotezy obrazu rzeczywistości.

Budowa Piramidy Decyzyjnej

Na piramidę decyzyjną składają się wszystkie programy, które mogą być zaangażowane w procesach decyzyjnych zachodzących w naszych umysłach (organizmach).

Opis trzeba zacząć od nadrzędnego prawa życia będącego równocześnie nadrzędną funkcją organizmów ożywionych. Funkcja ta jest bardziej pierwotna niż rozmnażanie się.
Nawet można powiedzieć, że prokreacja jest mechanizmem spełniającym tę funkcję. To prawo dotyczy nawet wirusów. Na tym prawie oparta jest cała ewolucja życia. Za każdym razem kiedy jakiś organizm zderza się przeciwnościami i nie jest w stanie ich pokonać to załączana jest właśnie ta funkcja.

 Poniżej przedstawiam elementy piramidy decyzyjnej, wchodzące w skład każdej predykcji. 

Dostosuj się żeby przetrwać

Funkcja a zarazem nadrzędne prawo życia.    
Jeśli Twoja psychika lub Twój organizm zderza się z jakimś zagrożeniem  lub zaburzeniem (toksyczne relacje, toksyczne substancje) i nie ma zasobów na poradzenie sobie z przeciwnością to system odwołuje się do tego prawa i rozpoczyna proces adaptacji do warunków środowiska. Efekty takich procesów adaptacji można zaobserwować mn. w stylu przywiązania oraz wszelkich zaburzeniach i chorobach psychicznych oraz autoimmunologicznych.

Naczelne motywatory

pięć naczelnych motywatorów życia jest drugim poziomem piramidy decyzyjnej

• rozmnażaj się
• zdobądź pożywienie
• znajdź bezpieczną niszę (pozycja społeczna)
• zdobądź i zachowaj wiedzę
• oszczędzaj energię

Naczelne motywatory są pierwotnym poziomem oprogramowania gwarantującego spełniania nadrzędnej funkcji. Jak mówi cybernetyka są pierwszymi sprzężeniami zwrotnymi ujemnymi działającymi na rzecz sprzężenia zwrotnego dodatniego.
Od najprostszych organizmów po ludzi, naczelne motywatory życia zarządzają  zachowaniami i dążeniami. Żeby pierwsze organizmy takie jak chemoton mogły przetrwać, rozwijać się i funkcjonować musiały powstać proste i funkcjonalne systemy zapisu informacji o sobie i środowisku. Dzięki temu powstały nici RNA i DNA oraz nasze mózgi i umysły. Naczelne motywatory działają na każdym poziomie organizacji organizmu.
Na co dzień, z uwagi na dużą ilość podrzędnych programów wykonawczych, trudno jest zauważać ich działanie. 
Idąc do sklepu na zakupy nie uświadamiamy sobie tego, że tym działaniem zarządza motywator zdobycia pożywienia i np. oszczędzania energii.

Programy ewolucyjne

są trzecim poziomem piramidy decyzyjnej. Możemy je traktować jako szczegółowe programy funkcjonalne. Które musiały powstać w procesie komplikowania się organizmów. Wśród nich niektóre będą wspólna dla większości organizmów wielokomórkowych. Jak na przykład rozwinięcie motywatora prokreacji czyli programy zarządzające poszukiwaniem partnera czy zachowaniami opiekuńczymi. Niektóre są dedykowane dla konkretnego gatunku jak na przykład echolokacja u nietoperzy czy waleni. Każdy program powstaje w interakcji ze środowiskiem i jest odpowiedzią na potrzeby środowiskowe. Gdyby walenie żyły jak ich przodkowie na suchym lądzie to nie potrzebowałbym echolokacji. 

Wśród programów ewolucyjnych są też programy społeczne jak np. podążanie za liderem czy pasażer na gapę. Każdy z nich ma do wypełnienia bardzo konkretne zadanie i jest uruchamiany w oparciu o bodźce odbierane ze środowiska. Jeśli nie ma bodźca to program jest uśpiony.
Czujemy głód lub chęć zjedzenia czegoś kiedy algorytmy działające w organizmie rozpoznają deficyt energii albo kiedy zadziała program „ja też”.  Widząc kogoś jedzącego jakiś przysmak nasze oprogramowanie ewolucyjne wzbudza program „ja też” i powoduje dążenie do uzyskania tego samego. Ten program jest bardzo pierwotny i do jego kontroli potrzebne jest rozwinięcie kontrolnych funkcji struktur kory przedczołowej.

Schematy, wzorce, modele zachowań, role

To oprogramowanie powstaje w procesie interakcji organizmu ze środowiskiem. Są to nasze doświadczenia na bazie których w systemie behawioralnym tworzony jest obraz siebie i obraz środowiska. Doświadczenia wpływają również na wrażliwość systemu. W zależności od intensywności doświadczeń system może stać się nadwrażliwy na jakieś bodźce lub może stać się niewrażliwy na pewne bodźce.
Całokształt doświadczeń prowadzi do indywidualnej stabilności systemu psychicznego.  
Wszystkie schematy, wzorce czy modele zachowań są rozszerzeniami na pierwotnych programach ewolucyjnych. Mimo, że każdy z nas jest inny to ilość schematów i wzorców jest ograniczona. Wynika to z ograniczonej ilości programów ewolucyjnych. Oraz ograniczonej liczby warunków koniecznych (imperatywy) będących podstawą do określenie poziomu bezpieczeństwa środowiska.

Wzorce kulturowe

 Są dodatkowym elementem piramidy decyzyjnej. Powstają podobnie jak jednostkowe modele operacyjne w interakcji pomiędzy programami ewolucyjnymi a szeroko rozumianym środowiskiem. Można powiedzieć, że są programami przypisanymi do konkretnych środowisk.
Jako część piramidy decyzyjne rozpoznawane są tylko u wysokorozwiniętych gatunków społecznych takich jak ludzie. Wzorce kulturowe powstają w oparciu o programy ewolucyjne.

Fundamentem siły wpływu wzorców kulturowych jest konformizm czyli podążanie za grupą.  Ich determinujący wpływ jest wzmocniony przez przeniesienie części procesu kształtowania psychicznej struktury jednostki na okres pierwszych lat życia. Warunki w jakich wychowa się jednostka stają się normą dla jej umysłu. Stąd mamy zagorzałych wyznawców wiary, stąd są powszechnie akceptowane społeczne podziały czy ustalone sposoby wartościowania ludzi.

Mogą być dobrym funkcjonalnym programem prowadzącym do zrównoważonego rozwoju ale równocześnie potrafią stać się wirusami z destrukcyjnym wpływem na dobrostan społeczności i jednostki.

Podsumowanie

Żeby rozumieć siebie i rozumieć procesy zachodzące w nas potrzebujemy kompleksowego i multidyscyplinarnego podejścia. Potrzebujemy podejścia integrującego wiedze ze wszystkich dziedzin opisujących działanie organizmów. Podejście uwzględniające cybernetyczny opis działania mechanizmów biologicznych.  

To wszystko możesz znaleźć w metodzie świadomej sprawczości.  

Waldemar Lipiński
Metoda świadomej sprawczości