Przytulanie ma terapeutyczny wpływ

Bezpieczne pełne akceptacji przytulanie jest lekiem. Może to zabrzmi trywialnie, ale już 60 sekund przytulania powoduje pobudzenie produkcji oksytocyny. Biologiczne funkcje wzbudzane w organizmie w efekcie przytulania mają działanie lecznicze. Spada produkcja kortyzolu i adrenaliny, wyrównuje się rytm serca, spada ciśnienie, nerw błędny obniża napięcia mięśniowe.
Posiadamy w ewolucyjnym arsenale naszego organizmu cudowny lek, z którego rzadko potrafimy korzystać. Dlaczego tak dzieje się?
W dalszej części artykułu postaram się odpowiedzieć na to oraz kilka innych pytań.

Czy zastanawialiście się kiedyś, dlaczego tak często ludzie mają problem ze zwykłą bliskością?
Dlaczego czasem umysły dorosłych już dzieci wzbudzają dyskomfort, kiedy pojawia się możliwość przytulenia się lub bycia przytulonym przez rodzica?

Za takie zachowania i odczucia odpowiada nasz wewnętrzny pozaświadomy system rozpoznający potencjał zagrożenia. Przy czym jednym ze źródeł wzbudzenia zagrożenia jest rozpoznanie stanu niezgodności. Może to brzmi dziwnie, ale tak działa system. Jeśli nie posiada zakodowanej umiejętności albo ma zakodowany odwrotny wzorzec zachowania to wzbudza dyskomfort.

Przytulenie, czyli kontakt ciała z ciałem, jest powiązany z różnymi rodzajami interakcji między ludźmi. Dla niemowlęcia i małego dziecka jest naturalnym synonimem bezpieczeństwa. Dla większych dzieci i dorosłych przytulenie jest również synonimem akceptacji. Cechą bezpiecznej bazy jest możliwość przytulenia się do niej w chwilach, kiedy jest to potrzebne. Przytulanie spełnia też swoją wyjątkową rolę w zakochaniu i miłości.   

Problemem naszej kultury jest zablokowanie ewolucyjnych bodźców pobudzających nas do rozpoznawania przytulania jako bezpiecznego zachowania. Jak ogromnie różni się nasza kultura od przypisanego ewolucyjnego oprogramowania można zaobserwować w wynikach antropologicznych badań prowadzonych wśród ostatnich plemion żyjących zgodnie z naturą. Wśród tych plemion bliski fizyczny kontakt ciała dziecka z ciałem mamy lub innego opiekuna wynosi ponad 90% czasu dnia. Praktycznie nie występują żadne formy strofowania dzieci a najczęstszą formą reakcji na frustrację dziecka jest przytulanie, masowanie lub karmienie.  System emocjonalny dziecka jest w stanie komfortu i bezpieczeństwa a równocześnie zapisywane są wzorce zachowań społecznych. 

W naszym cywilizowanym świecie dla umysłu dziecka deficyt bliskości jak normą. Nie jest to wina rodziców. Takie wzorce kulturowe funkcjonują w naszej przestrzeni i za tymi wzorcami podążają nasze umysły. Przeciętne małe dziecko spędza 90% czasu dnia odseparowane od rodzica lub opiekuna.  Co powoduje zapisania chłodnej relacji jako wzorca zachowania, do którego w przyszłości odwołuje się umysł człowieka.

Z typowego współczesnego dzieciństwa wynosimy też poczucie niesprawiedliwości powiązane z bliskością. Można to nazwać międzypokoleniową traumą, której przykaz może zatrzymać tylko przeciwne działania. Tym działaniem jest obdarzanie dzieci bliskością, zawsze, kiedy jest to im potrzebne. Pamiętając zasadę, że im mniejsze dziecko tym ważniejsza jest bliskość. W tym miejscu można odwołać się do badań Harry Harlow’a, Rene Spitza czy Williama Fairbairn’a
 

Rozpoznając zagrożenie umysł dziecka wzbudza stan zagrożenia oraz działania mające doprowadzić do przywrócenia stanu bezpieczeństwa. Siła reakcji jest adekwatna do poziomu rozpoznanego zagrożenia.
Może to być zerknięcie na opiekuna w poszukiwaniu informacji o wydarzeniu
Czasem jest to wezwanie pomocy (np. płacz)
Może być również ucieczka w objęcia figury przywiązania
Albo może też być zachowanie protestacyjne, jeśli źródłem zagrożenia jest opiekun
W przypadkach wyjątkowo silnego stanu zagrożenia system wzbudza zamarcie. Zachowanie, które często jest błędnie definiowane przez rodziców jako świadome ignorowanie rodzica przez dziecko. A dziecko w stanie zamarcia przestaje słyszeć a jego twarz może znieruchomieć w dziwnym układzie podobnym do uśmiechu.

Za każdym razem reakcja jest związana z mechanizmem regulacji. Umysł dziecka rozpoznający stan zagrożenia wchodzi w fazę lękową. Do szybkiego wyjścia z tej fazy niezbędne jest źródło poczucia bezpieczeństwa.
Najsilniejszym źródłem poczucia bezpieczeństwa jest główna figura przywiązania, czyli mama. Po niej następuje szereg innych osób lub środków zastępczych mogących być wykorzystywane przez umysł dziecka w celu regulacji emocjonalnej.
Przykładem środków zastępczych są wszelkiej maści kocyki, poduszeczki, maskotki, bez których dziecko nie może zasnąć lub wyciszyć się.

Dlatego tak ważne jest, aby w sytuacjach w których dziecko czuje się zagrożone miało możliwość przytulenia się lub bycia przytulonym przez bliską osobę. Dla 3-4 latków wystarczającym może być rodzicielskie przyzwolenie na przytulenie się dziecka do rodzica do czasu, kiedy stan zagrożenia zostanie wyciszony.

Naukowcy przez lata uważali, że w sytuacjach wywołujących stan zagrożenia całe zarządzanie procesem reakcji jest umiejscowione w ciele migdałowatym.

OSTATNIE BADANIA WSKAZUJĄ, ŻE PAMIĘĆ O ZAGROŻENIACH JEST RÓWNIEŻ KODOWANA W KORZE CZUCIOWEJ. A TO OZNACZA, ŻE DOTYK (PRZYTULANIE, GŁASKANIE) SPEŁNIA ZNACZNIE WAŻNIEJSZĄ ROLĘ W USPOKAJANIU ORAZ PRZECIWDZIAŁANIU POWSTAWANIA NADWRAŻLIWOŚCI NA ZAGROŻENIA.

Samo powiedzenie „jestem obok – możesz czuć się bezpiecznie” jest bardzo często niewystarczające.
Dlatego jeśli widzimy, że dziecko jest czymś zestresowane to najlepszym działaniem przywracającym równowagę będzie ciepłe i szczere przytulenie przez rodzica lub kogoś bliskiego.
A jeśli marudzenie dziecka budzi się w nas złość to zawsze możemy postarać się otworzyć zasoby wyrozumiałości czy współczucia.

Kształt psychiki dziecka jest całkowicie zależny od jakości relacji z rodzicami oraz jakości relacji pomiędzy rodzicami.
Dzieci nie wyrastają z deficytów. Pozostają z nimi do końca życia. Myślę, że najłatwiej zrozumieć tę prawdę patrząc na własną psychikę i historię swojego dzieciństwa.


Rodzicielstwo świadomej sprawczości
Waldemar Lipiński