Otwarta komunikacja w związku - podstawy

Z ankiety jaką ostatnio wysyłałem do Was wynika, że problemem jaki dotyka większość z Was jest komunikacja w związku. W związku z tym chciałbym zaprosić Was do serii artykułów które będę dotyczyły otwartej komunikacji. Postaram się w sposób maksymalnie zrozumiały i praktyczny wyjaśnić całość tematu.

Wstęp

Kiedy naukowcy zastanawiali się do czego ewolucja wytworzyła mózg i umysł, to doszli do wniosku, że jest to narzędzie do zarządzania ruchem. A jeśli coś ma zarządzać ruchem to jego działanie musi opierać się na przewidywaniu ruchów czy zachowań. Aby taki proces był skuteczny musi przebiegać w ułamkach sekundy.

Wyobraźmy sobie obrazek wilka goniącego zająca. Umysł wilka musi podjąć decyzję w którą stronę rzucić się żeby złapać zająca. Jeśli skręci w tę samą stronę co zając ma szansę złapać go. Jeśli system dokona błędnej predykcji to szansa na posiłek spada do zera.
Proces który zachodzi w umyśle wilka nie jest tak prosty. W tym samym czasie umysł musi również uwzględniać prędkość, nawierzchnię, oraz inne zmienne. A wszystko zachodzi w ułamkach sekundy.  

Ten sam mechanizm używany jest  w przypadku komunikacji. Umysł, na podstawie doświadczeń oraz rozpoznanych cech środowiska, decyduje o kolejnych działaniach w sferze komunikacji.

Predykcja jest jedynym skutecznym rozwiązaniem ponieważ, pomimo marginesu błędu, pozwala na skuteczne działanie. Każdy system behawioralny (umysł) musi antycypować co wydarzy się za chwilę. Im bardziej dynamiczna sytuacja tym szybciej przebiega proces predykcji. A to znaczy, że dla uzyskania niezbędnej prędkości reakcji umysł musi oprzeć się o wyuczone nawykowe działania.  W tym procesie umysł opiera się o posiadaną wiedzę o środowisku, o sobie, o swoim celu oraz o celach innych uczestników wydarzenia. Jak widać z powyższego akapitu, im większa jest dynamika wydarzeń tym silniejsze oparcie o nawykowe reakcje a tym samym tym większy potencjał błędu. Błąd predykcji oparty o bezrefleksyjne oparcie się o reakcje nawykowe widać w dynamicznych zdarzeniach komunikacyjnych.

Jak komunikujemy się

Proces socjalizacji prowadzi do koncentracji uwagi tylko na przekazie werbalnym. A to tylko jeden drobny element całego wachlarza wypracowanych w procesie ewolucji sposobów komunikowania się z otoczeniem.
Jednym z najstarszych narzędzi komunikacji są związki chemiczne. Już pierwsze organizmy jednokomórkowe zarządzały swoją aktywnością odbierając z otoczenia bodźce chemiczne.
Stąd też jest jeden z najbardziej pierwotnych zachowań; oddalanie się czegoś nieprzyjemnego i przybliżanie się do czegoś przyjemnego.
W organizmach wielokomórkowych a nawet we współpracujących grupach organizmów jednokomórkowych komunikacja oparta jest o sygnały chemiczne.
Ten typ komunikacji pozostał aktywny również wśród złożonych organizmów wielokomórkowych, i nazywamy je feromonami.

Bliższa naszemu rozumieniu komunikacji jest mowa ciała. W skład mowy ciała wejdzie mimka oraz gesty, pozy, proste zachowania.

Nawet część werbalna naszej struktury komunikacji ma dodatkowe elementy za pomocą których przekazywane są dodatkowe informacje. Ważna jest intonacja wypowiedzi czy użycie określonych słów lub fraz.

Mimika jest tak głęboko powiązana z podświadomymi stanami organizmu, że trzeba wielu lat ćwiczeń aby przejąć kontrolę nad automatycznymi reakcjami mimicznymi. Około 70 mięśni twarzy układa się we wzory będące przedstawieniem stanu emocjonalnego właściciela.
Niewerbalny przekaz jest odbierany z poziomu podświadomych mechanizmów percepcji i wprowadzany do systemu jako część procesu podejmowania decyzji.
To znaczy, że w procesie interpretacji odbieranego przekazu uwzględniane są różne bodźce.

Przykładem może być wysłuchanie jakiejś wzruszającej piosenki z tłem reakcji innych słuchaczy oraz wysłuchanie tej samej piosenki z wizualną percepcją reakcji emocjonalnych innych słuchaczy.
Najwyższy poziom wzbudzenia emocjonalnego będzie w tracie słuchania i oglądania reakcji jakichś ważnych figur (np. jurorów) oraz oglądania reakcji tłumu widzów.  

Głuchy telefon

Z powodu wszechobecnej predykcji nasz system komunikacyjny jest niedoskonały. Dość powszechnym błędem komunikacyjnym jest wewnętrzne przekonanie, że to co my mówimy jest tak samo rozumiane przez osobę do której mówimy.

Myślę, że poniższe wyjaśnienie przedstawi ten błąd w sposób zrozumiały;

Kiedy zamierzam komuś przekazać jakąś bardziej złożoną myśl, raczej nie typu 2 +2 = 4, to mój umysł musi ubrać w słowa to co w danym momencie jest tylko obrazem czy też wzbudzeniem połączeń setek neuronów. Neurony w polu Brocki i ośrodku Wernickiego muszą  zamienić język myślenicki na ten którego używamy w komunikacji.
Tu jest pierwszy element potencjału błędu. I nie mam na myśli ludzi często używających skrótów „ten, tego, …” .

W kolejnym kroku nasze słowa zostają odebrane przez umysł słuchacza i zostają wprowadzone do jego systemu poznawczego. Sygnały werbalne zostają przetłumaczone na język myślenicki i dopiero na tym poziomie następuje rozpoznanie przekazu i wzbudzenie reakcji.

Jeśli dołożymy do tego świadomość ciągłego procesu predykcji to otrzymujemy sytuację w której oba umysły starają się przewidzieć co zrobi drugi umysł i na tej podstawie podejmują działania.

Dlatego ludzie bardzo często mogą siebie słuchać ale nie słyszeć.

Ewolucyjne ustawienia systemu

Kolejną przeszkodą w otwartej komunikacji są pewne ewolucyjne różnice w konfiguracji systemu. Różnice które są bardzo często odrzucane jako błędne przekonania lub nawet „zabobony”.
Czy mózg mężczyzny może różnić się od mózgu kobiety?
Już samo takie pytanie, z perspektywy doświadczeń przydługiego okresu patriarchatu może być odebrane jako niestosowne. A w rzeczywistości tak. Mózg mężczyzny różni się od mózgu kobiety pewnymi cechami konfiguracyjnymi związanymi z samą ewolucją. Tych różnic jest wiele i wychodzą w różnych badaniach.
Nas teraz interesuje podejście do komunikacji. I tak, mózg/umysł mężczyzny jest zwykle skoncentrowany na rozwiązywaniu zadań. Mózg/umysł kobiety jest skoncentrowany na relacjach.

Typowa sytuacja wygląda w sposób następujący;
- Ona dzieli się z nim jakimiś przeżyciami, doświadczeniami z dnia czy problemami z jakimi się zderzyła a
- On natychmiast wjeżdża na białym koniu z rozwiązaniem problemu.

- Ona czuje się deprecjonowana i niezrozumiana

- On czuje się odepchnięty – przecież zrobił wszystko w sposób prawidłowy

Domyślam się, że dla wielu z Was ten schemat jest znajomy.

Trudnością w rekonfiguracji tego typu zachowań mężczyzn i kobiet jest podświadomy charakter programów zarządzających zachowaniami obojga.

Wśród różnic w budowie i działaniu naszych jednostek centralnych są jeszcze inne mające równie destrukcyjny potencjał. Ustawienie prawo lub lewopółkulowe mózgu jest jednym z nich. Osoby z mózgiem zarządzanym lewopółkulowo będą miały znacznie niższy poziom inteligencji emocjonalnej.   Te wszystkie różnice kumulują się w jeszcze jednej kluczowej cesze naszych umysłów. Pomimo posiadanie funkcji, którą psychologia nazywa teorią umysł nasze umysły są nastawione na tworzenie przekonania, że inne umysły odbierają świat tak samo jak my.

Podsumowanie

System komunikacji oraz reakcji na przekaz od innych ludzi powstał miliony lat temu i przystosowany został do warunków w jakich żyły pokolenia naszych praprzodków.
Współczesne podejście do kwestii komunikacji jest obarczone wieloma błędnymi wzorcami kulturowymi wzmacniającymi potencjał powstawania konfliktu.
Nie mniej ważne są niezgodności pomiędzy naszym ewolucyjnym oprogramowaniem a wzorcami kulturowymi. Z perspektywy ewolucyjnego oprogramowania wytwarzane są oczekiwania wchodzące w konflikt ze wzorcami kulturowymi, co tworzy potencjał nieporozumień komunikacyjnych.

Każdy z nas może nauczyć się tworzyć bezpieczną, otwartą komunikację poprzez zarządzanie procesami biorącymi udział w tworzeniu bieżących predykcji.
Tą wiedzę można zdobyć w metodzie świadomej sprawczości. Zapisz się już dziś.

Waldemar Lipiński
Metoda świadomej sprawczości