Zanim przedstawię wam cztery błędy niszczące związek chciałbym przedstawić jeden z największych błędów psychologicznych. Tym błędem jest wpajane nam przekonanie, że nasz podświadomy umysł jest naszym przyjacielem. Wiele psychologicznych nurtów opiera swój przekaz na tym całkowicie błędnym założeniu. Podświadomość nie jest przyjacielem i nie jest wrogiem. Jednak programy ewolucyjne zarządzające naszymi zachowaniami bardzo często prowadzą nas w stronę konfliktu. A tym samym są dla nas szkodliwe.
Przychodzimy na świat wyposażeniu w pewne zasoby mające ułatwić nam dostosowanie do środowiska. Wśród tych zasobów są ewolucyjne programy powstałe w trakcie miliardów lat ewolucji życia na naszej planecie.
Dlatego też zachowania człowieka są determinowane przez system którego zadaniem jest utrzymanie naszego maksymalnego bezpieczeństwa i dobrostanu. Możliwe, że brzmi to jak opis najlepszego przyjaciela.
Tak jednak nie jest ponieważ cały obraz zmienia kluczowy warunek. System nie posiada refleksji. Reaguje na tu i teraz, bez możliwości spojrzenia w bliższą lub dalszą przyszłość.
Nie potrafi racjonalizować. Nie jest przyjacielem ani wrogiem, jest automatycznym mechanizmem.
W procesie podejmowania decyzji o wzbudzeniu zachowania lub wytworzeniu narracji (wewnętrznego głosu) podświadomy umysł bierze pod uwagę kilka zmiennych;
Na tej podstawie powstaje predykcja w której system dokonuje interpretacji zamierzeń obiektu (partnera) , jego stanu mentalnego, powodów jego zachowania oraz niezbędnej reakcji z naszej strony. (Predykcja jest wewnętrzną iluzją zewnętrznego świata.)
Taki zestaw danych wrzucany jest do świadomości odczuwającej. Celem jest spowodowanie działania niezbędnego do utrzymania pozycji jaką wykoncypowała nasza podświadomość.
Zanim wymienię te cztery błędy niszczące związek chciałbym jeszcze przedstawić głównych graczy w tej, często bardzo irracjonalnej grze.
Na tapetę weźmiemy dziś następujących obwinionych :
Program pasażera na gapę można rozpoznać u większości zwierzą stadnych ale równie dobrze można go zaobserwować w koloniach bakterii. Tak przynajmniej twierdzą badacze.
Celem tego programu jest usunięcie ze stada osobnika, który wykorzystuje wysiłki innych lub nie jest wystarczająco przyjazny i współpracujący. W ramach działania tego programu aktywowane są takie podprogramy jak „lubię tych co mnie lubią” , „lubię potakiewiczów”, „lubię myślących podobnie”.
W trakcie trwania związku co jakiś czas dochodzi do sytuacji kiedy my lub nasz/a partner/ka mamy inne zdanie, wypowiemy krytyczną uwagę, nie damy wsparcia w jakiejś ważnej sprawie czy też wykonamy inne działanie które zostanie odebrane jako nieprzyjazne. Takie doświadczenia nie znikają. Są kumulowane w przestrzeni w której zbierane są doświadczenia z interakcji z partnerem/ką. Dzień po dniu, wydarzenie po wydarzeniu, w umyśle rośnie ilość zapisanych negatywnych doświadczeń w relacji z partnerem/rką.
Zwiększanie ilości negatywnych doświadczeń ze strony partnera prowadzi do tzw. samospełniającej się przepowiedni. Podświadomość załącza negatywną predykcję w stosunku do wszystkiego co robi partner/ka. Nie tylko następuje nasilona obronna reakcja na zachowania tego drugiego ale dodatkowo nawet neutralne zachowania mogą być przypisane do wrogich.
Załączenie programu pasażera na gapę prowadzi do postępującego rozpadu związku. Przyczyną jest kumulowanie negatywnych doświadczeń oraz zagrożeniowa predykcja. W efekcie każdy z partnerów wzbudza w drugim obronne reakcje, które ten odbiera jako bezpodstawny atak.
Rozwiązaniem problemów opartych o poczucie naruszania naszego dobrostanu wymaga głębszej refleksji, wzbudzenia wyrozumiałości oraz zmiany systemu komunikacji. Możliwe, że stawiamy partnerowi zbyt wysokie wymagania a może problem leży w zakresie komunikacji naszych oczekiwań.
W procesie ewolucji powstał dość prosty mechanizm wyciszania pobudzonych stanów emocjonalnych. W tym mechanizmie skonfliktowane jednostki udają się w dwie przeciwległe strony obszaru na którym przebywa stado. Dzięki temu odpoczywają od siebie, nie triggerują siebie nawzajem i mają przestrzeń na otrzymanie emocjonalnego wsparcia od innych. Wśród naszych najbliższych krewnych szympansów dochodzi jeszcze do wymuszonego przez najstarszą samicę pogodzenia zwaśnionych osobników.
Z perspektywy ewolucyjnej to rozwiązanie jest praktyczne i skuteczne.
W naszej rzeczywistości rodzin nuklearnych ten program jest źródłem narastających dysfunkcji w związku. Nie tylko brakuje przestrzeni na wyciszenie stanów emocjonalnych po wybuchu konfliktu ale również brakuje autorytetu, który doprowadziłby do przywrócenia pokojowych relacji.
Separacja od kontaktu z partnerem staje się również karą za naruszenie poczucia dobrostanu. W połączeniu z oczekiwaniem zadośćuczynienie (również ewolucyjny program) prowadzi do długotrwałego karania ciszą.
W procesie interpretacji podświadomość może tu dołączyć jeszcze jedno błędne przekonanie, że mój partner/rka dobrze wie co się stało i dlaczego czuję się skrzywdzony/na. Wtedy poczucie bycia skrzywdzony potęguje się prowadząc do eskalacji negatywnych interpretacji zachowań partnera/rki.
Ucieczka w strefę ciszy jest niezwykle niebezpieczna dla relacji. Bez względu na to czy jest spowodowana próbą ukarania partnera czy próbą uchronienia go od jakiegoś zagrożenia. Za każdym razem prowadzi do rozpadu emocjonalnych więzi, a tym samym traktowania partnera/rki jako obcego lub wroga.
Rozwiązaniem trudnych sytuacji wynikających z działania tego programu jest stosowanie otwartej komunikacji oraz budowanie trzech filarów dobrych relacji; wyrozumiałości, współczucia i wdzięczności.
W procesie ewolucji zostaliśmy wyposażeni w oprogramowanie które nazywane jest teorią umysłu. Dzięki temu programowi możemy uświadamiać sobie, że ktoś inny może nie wiedzieć tego co my wiemy. Tę umiejętność osiągamy w okolicy 4 roku życia.
Ten program ma swoje alter ego w postaci wewnętrznego przekonania, że inni wiedzą to samo co my. W ten sposób w relacji między partnerami mogą pojawiać się dwie błędne predykcje prowadzące do wzbudzenia stanu zagrożenia.
Pierwszy wariant to przypadek, kiedy nasz umysł umocuje jako fakt predykcję dotyczącą zamiarów lub przekonań partnera/rki.
„wiem, że on specjalnie zachował się żeby zrobić mi przykrość”
„wiem co o mnie myśli”
Drugi wariant to przypadek kiedy nasz umysł wytwarza predykcję (przekonanie), że partner/rka rozumie rzeczywistość tak samo jak my.
„skoro ja wiem co czuję i jak czuję się w danym momencie, to i partner wie i rozumie to samo”
W obu przypadkach bardzo trudno jest partnerowi bronić się przez takimi oskarżeniami ponieważ nasz podświadomy umysł nie dopuszcza możliwości własnej pomyłki. To powoduje że ten błąd predykcji jest niezwykle niebezpieczny dla relacji.
Rozwiązaniem jest stosowanie otwartej komunikacji oraz kwestionującej uważności.
Otwarta komunikacja uwalnia od emocjonalnych obciążeń oraz pozwala na świadomą analizę narracji płynącej w naszym umyśle.
Egalitarne korzenie programów społecznymi powodują powstawanie tego błędu. Całe nasze społeczne oprogramowanie powstawało w środowisku w którym społeczne wsparcie było czymś naturalnym. Nie występowała całkowita równość, kluczem dobrych relacji była ekwiwalentność.
Całkowitą przeciwnością relacji opartych o ekwiwalentność i współpracę jest społeczny podział obowiązków. To właśnie ten schemat społecznych relacji jest głównym motorem powstawania poczucia niesprawiedliwości. Które prowadzi do poczucia nierówności oraz poczucia bycia wykorzystywanym. Kiedy nasz podświadomy umysł rozpozna (zinterpretuje), że jesteśmy wykorzystywani to załącza mechanizmy obronne. W takiej sytuacji cały system kontrolny skupia się na wyszukiwaniu i katalogowaniu zaburzeń równości.
Umysł może wytworzyć predykcję nierówności i niesprawiedliwości bazując na dowolnym zachowaniu partnera/rki. Może to być czas spędzony przed ekranem, zaangażowanie w przygotowanie posiłku, sprzątanie, opiekę nad dziećmi, pracę zawodową, etc..
Ekwiwalentność nie jest czymś niemożliwym do osiągnięcia. Nasi przodkowie również nie dzieli się zadaniami po równo. Stosowali nagrodę społeczną jako element ekwiwalentności. Czasem dla zniwelowania wyczuwalnej nierówności potrzebne jest obdarowanie partnera/rki pozytywną ocenę lub podziwem. W ten sposób czuje się on/ona doceniona i jego/jej podświadomość nie generuje zagrożeniowej predykcji.
Innym rozwiązaniem jest, w miarę możliwości, branie udziału w zadaniu wykonywanym zwykle przez partnera/rkę. I nie chodzi tu o propozycję wzięcia udziału a wzięcie udziału.
Najlepiej jest korzystać z otwartej komunikacji w celu określenia w jakich obszarach partner/rka ma największą potrzebę wyrównania poziomu zaangażowania.
Związki między ludźmi nie rozpadają się z dnia na dzień, choć może dla wielu tak wyglądać.
Proces rozpadu relacji to proces kumulacji negatywnych interakcji między partnerami. Kumulacji krzywd prowadzących do coraz głębszego poczucia niesprawiedliwości oraz poczucia bycia skrzywdzonym.
Rozpoznanie ewolucyjnych programów psujących potencjał związku oraz wprowadzenie modyfikacji zachowań daje możliwości do budowania silnej, pełnej sprawczości, więzi między partnerami.
Te cztery błędy są niezamierzone, wynikają z niezgodności środowiska w jakim żyjemy a środowiska w jakim powstało nasze ewolucyjne oprogramowanie.
Dziś to oprogramowanie jest jak atomowa bomba wybuchająca po osiągnięciu masy krytycznej.
Każdy z nas może rozbroić tą bombę i budować pełne szczęścia, karmiące relacje z partnerem/rką.
Pytanie na koniec brzmi – czy jesteś gotowy/gotowa do rozpoczęcia procesu rozbrajania tej bomby?
Metoda świadomej sprawczości
Waldemar Lipiński
Czy dorosłe życie musi być pasmem lęków i niespełnienia? Pozwól, że opowiem Ci historię, która…
Wprowadzenie Niniejszy raport zawiera kompleksową analizę związku między stosowaniem chemicznych środków do prostowania włosów a…
Kobiety od wieków dążyły do zmiany swojego wyglądu, a włosy są jednym z tych elementów,…
Wstęp: Czas przebudzenia Wielu ojców nie ma pojęcia, jak potężny wpływ wywierają na psychikę swoich…
Wyobraź sobie noworodka – bezbronnego, pozbawionego zdolności do samodzielnego przeżycia, zależnego od ciepła drugiego człowieka.…
Wyobraź sobie, że każdy człowiek przychodzi na świat z wgranym, biologicznym "systemem operacyjnym". To arcydzieło…